O τραυλισμός αποτελεί ένα πρόβλημα με μακρά και δαιδαλώδη ιστορία, που ξεκινά από την αρχαιότητα και παρουσιάζεται σε όλους τους πολιτισμούς. Παρόλο που τα τελευταία 5.000 χρόνια οι ειδικοί προσπαθούν συστηματικά να κατανοήσουν τη φύση και την αιτιολογία του τραυλισμού και να προτείνουν τεχνικές και μεθόδους θεραπείας του, ο τραυλισμός παραμένει ένα πολύπλοκο και πολυδιάστατο πρόβλημα για το οποίο δεν έχει δοθεί λύση ευρέως αποδεκτή από την επιστημονική κοινότητα.

 

 

Τα συμπτώματα του τραυλισμού

Ο τραυλισμός αναφέρεται στη διαταραχή της φυσιολογικής ροής και της ρυθμικής διαμόρφωσης της ομιλίας, η οποία είναι δυσανάλογη για την ηλικία του ατόμου. Η διαταραχή αυτή σχετίζεται με τη δυσκολία ελέγχου του μηχανισμού της ομιλίας από το άτομο. Η ομιλία των ατόμων με τραυλισμό συνήθως παρουσιάζει τα εξής χαρακτηριστικά:

• Επαναλήψεις ήχων, συλλαβών και λέξεων, κυρίως μονοσύλλαβων  

• Επιμηκύνσεις ήχων, κυρίως στην αρχή των λέξεων, οι οποίες εκδηλώνονται είτε ως επίμονο κόμπιασμα είτε ως παρατεταμένος ήχος

• Ατελείς φράσεις, δηλαδή φράσεις τις οποίες το άτομο ξεκινά να εκφέρει αλλά δεν τις ολοκληρώνει

• Παρεμβολές άσχετων φθόγγων, συλλαβών, λέξεων ή φράσεων στον λόγο του ατόμου

• Παύσεις μέσα σε μία λέξη ή μεταξύ των λέξεων

• Αναθεωρήσεις, δηλαδή αντικαταστάσεις λέξεων στις οποίες το άτομο περιμένει ότι θα τραυλίσει με άλλες, νοηματικά συγγενείς

• Αφύσικος ρυθμός ομιλίας, δηλαδή πολύ γρήγορος ή πολύ αργός ρυθμός

• Αφύσικο ανέβασμα της έντασης και του τόνου της φωνής

 

Δευτερογενή συμπτώματα που συνοδεύουν τις στιγμές τραυλισμού

Κατά τη διάρκεια στιγμών τραυλισμού παρατηρείται συχνά η εκδήλωση ορισμένων μορφών συμπεριφοράς, λεκτικών και μη λεκτικών, οι οποίες συνοδεύουν τα φαινόμενα δισταγμού.

 

Δευτερεύοντα συμπτώματα μη λεκτικής φύσης που ενδέχεται να συνοδεύουν τον τραυλισμό είναι τα εξής:

• η αποφυγή της βλεμματικής επαφής

• το συνεχές άνοιγμα και κλείσιμο των βλεφάρων

• η ρυτίδωση του μετώπου  η πίεση των χειλιών μεταξύ τους

• διάφορες παρασιτικές κινήσεις των μυών του προσώπου, της κεφαλής και των χεριών

• νευροφυτικά συμπτώματα όπως κοκκίνισμα, εφίδρωση, δυσκολίες στην αναπνοή με σμίκρυνση του χρόνου εκπνοής και αύξηση του χρόνου εισπνοής

 

Δευτερεύοντα συμπτώματα λεκτικής φύσης που ενδέχεται να συνοδεύουν τον τραυλισμό είναι τα εξής:

• στερεοτυπικές παραγωγές της ομιλίας όπως οι εμβολοφρασίες (παρεμβολές ήχων, συλλαβών λέξεων και φράσεων πριν από τις «δύσκολες λέξεις», οι οποίες δεν έχουν λειτουργική θέση στο λόγο)

• οι περίεργες διακυμάνσεις του τόνου και της έντασης της φωνής καθώς και οι ασυνήθιστες αυξομειώσεις της ταχύτητας ομιλίας οι οποίες μπορούν να ταξινομηθούν σε πέντε κατηγορίες:

 

(α) συμπτώματα αποφυγής, τα οποία περιλαμβάνουν τις προσπάθειες αντικατάστασης των λέξεων στις οποίες το άτομο φοβάται ότι θα τραυλίσει

(β) συμπτώματα αναβολής, τα οποία αφορούν στις προσπάθειες καθυστέρησης της εκφοράς των λέξεων στις οποίες το άτομο φοβάται ότι θα τραυλίσει με τη χρήση παύσεων ή λέξεων όπως «ξέρεις», «λοιπόν» κ.ά.

(γ) συμπτώματα εκκίνησης, τα οποία αναφέρονται στη στερεότυπη χρήση συγκεκριμένων ήχων όπως «εεεε» πριν από τις λέξεις στις οποίες το άτομο φοβάται ότι θα τραυλίσει

(δ) συμπτώματα διαφυγής, τα οποία εκδηλώνονται ως απότομη διακοπή του λόγου και ενδεχόμενη προσπάθεια επανάληψης της φράσης στην οποία εκδηλώθηκε τραυλισμός

(ε) συμπτώματα μείωσης της προσδοκίας τραυλισμού, τα οποία αφορούν στην υιοθέτηση παράξενου ρυθμού ομιλίας, προκειμένου το άτομο να προλάβει την εκδήλωση τραυλισμού.

 

Επιδημιολογικά στοιχεία και ηλικία έναρξης

Ο τραυλισμός εμφανίζεται με συχνότητα 1,4% στο σύνολο του παιδικού πληθυσμού και με συχνότητα 1% στον γενικό πληθυσμό. Αν και στην προσχολική ηλικία η αναλογία αγοριών-κοριτσιών με τραυλισμό είναι 1:1, από την εφηβική ηλικία η αναλογία αυτή είναι 5:1 σε βάρος των αγοριών, δείχνοντας ότι ο τραυλισμός υποχωρεί συχνότερα στα κορίτσια.

Στις περισσότερες περιπτώσεις ο τραυλισμός εμφανίζεται στις ηλικίες μεταξύ 18 μηνών και 12 ετών, με σημαντικά μεγαλύτερες πιθανότητες στις ηλικίες μεταξύ 2 και 5 ετών. 'Aλλοτε η έναρξη του τραυλισμού είναι απότομη και άλλοτε σταδιακή. Συνήθως η διαταραχή αυτή εδραιώνεται σταδιακά, ενώ συχνά υπάρχουν περίοδοι όπου η ομιλία είναι καλή.

 

Τα παράδοξα του τραυλισμού

• Εκδηλώνεται με μεγαλύτερη ένταση σε εκείνες τις καταστάσεις όπου το άτομο έχει ισχυρή επιθυμία να τραυλίσει λιγότερο, δηλαδή όσο περισσότερο προσπαθεί το άτομο να αποφύγει τον τραυλισμό τόσο περισσότερο τραυλίζει.

• Ο τραυλισμός δεν εκδηλώνεται με την ίδια ένταση σε όλες τις καταστάσεις, καθώς, σε ορισμένες περιπτώσεις το άτομο με τραυλισμό είναι σε θέση να μιλά με απόλυτη ευχέρεια.

• Ο τραυλισμός έχει εξάρσεις και υφέσεις. Ένα άτομο μπορεί να μην τραυλίζει για μέρες ή και εβδομάδες και στη συνέχεια να αρχίσει και πάλι να τραυλίζει. 

• Ένα άτομο δεν τραυλίζει σχεδόν ποτέ όταν τραγουδά, όταν μιλά στον εαυτό του και είναι μόνο του, όταν μιλά σε ένα ζώο ή σε ένα πολύ μικρό παιδί.

• Ένα άτομο δεν τραυλίζει σε συνθήκες όπου δεν είναι σε θέση να ακούσει την ίδια τη φωνή του (π.χ. όταν υπάρχει πολύ δυνατός θόρυβος).

 

Η αυτόματη υποχώρηση του τραυλισμού

Σε ορισμένες περιπτώσεις, ο τραυλισμός υποχωρεί από μόνος του, χωρίς θεραπευτική παρέμβαση. Υπολογίζεται ότι, σε κάθε άτομο με χρόνιο τραυλισμό, αντιστοιχούν άλλα τρία τα οποία παρουσίασαν τραυλισμό σε κάποια στιγμή της ζωής τους. Ο τραυλισμός μπορεί να υποχωρήσει αυτόματα σε οποιαδήποτε ηλικία, αλλά, στις περισσότερες περιπτώσεις, η υποχώρηση παρατηρείται στο διάστημα των πρώτων 18 μηνών μετά την έναρξή του. Ωστόσο, τα άτομα τα οποία τραύλιζαν κάποια περίοδο της ζωής τους έχουν περισσότερες πιθανότητες σε σχέση με το γενικό πληθυσμό να εκδηλώσουν ξανά τραυλισμό.

Εάν όμως ο τραυλισμός δεν υποχωρήσει σε 18 μήνες από την έναρξή του ή αν παρουσιάσει επιδεινούμενη πορεία, ή το παιδί δείχνει να ενοχλείται και να δυσφορεί από τις δυσκολίες στη ροή του λόγου του ή αρχίσει να αποσύρεται από τη λεκτική επικοινωνία, τότε είναι πολύ σημαντική η θεραπευτική παρέμβαση καθώς, σε αντίθετη περίπτωση, είναι πολύ πιθανή η παγίωση και εδραίωση του τραυλισμού, η οποία καθιστά πολύ δυσκολότερη την αποτελεσματική αντιμετώπισή του.

 

Η αιτιολογία και η αντιμετώπιση του τραυλισμού

Οι περισσότεροι ειδικοί συγκλίνουν στην άποψη πως ο τραυλισμός είναι πρόβλημα πολυπαραγοντικής αιτιολογίας, είναι δηλαδή αποτέλεσμα μιας σειράς δομικών, αναπτυξιακών, περιβαλλοντικών και ψυχολογικών παραγόντων. Οι διευθυντές του Κέντρου μας έχουν διατυπώσει μια πρωτοποριακή θεωρία σχετικά με την αιτιολογία του τραυλισμού, το «Μοντέλο Δυσλειτουργικών Αντιλήψεων», σύμφωνα με την οποία, παρόλο που ο τραυλισμός αποτελεί πρόβλημα το οποίο επιφανειακά εκδηλώνεται στην ομιλία, αποτελεί μια ιδιαίτερη περίπτωση με ψυχολογικό υπόβαθρο, βασίζεται σε μία σειρά δυσλειτουργικών αντιλήψεων και σχετίζεται περισσότερο με τις αγχώδεις διαταραχές. Για τον λόγο αυτό, εκτιμούμε ότι δεν θα πρέπει να ταξινομείται στις διαταραχές λόγου και ΔΕΝ θα πρέπει να αντιμετωπίζεται με κλασική λογοθεραπεία, καθώς έχει πολυδιάστατο ψυχολογικό υπόβαθρο, αλλά με τεχνικές γνωσιακής-συμπεριφοριστικής προσέγγισης, προσαρμοσμένες στον τραυλισμό, σε συνδυασμό με λογοθεραπεία στις περιπτώσεις όπου συνυπάρχουν άλλα προβλήματα λόγου και ομιλίας. Για να δείτε μία συνοπτική παρουσίαση για τον τραυλισμό, όπου περιλαμβάνεται αυτό το μοντέλο, κλικ εδώ. Επίσης, αν θέλετε να διαβάσετε επιστημονικά άρθρα όπου παρουσιάζεται η προσέγγισή μας για τον τραυλισμό, κλικ εδώ κι εδώ. Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τη θεραπευτική προσέγγιση του τραυλισμού στο Κέντρο ΑΡΣΗ, καθώς και για βασικές οδηγίες για γονείς και εκπαιδευτικούς, δείτε τους παρακάτω συνδέσμους.

 

Εάν θέλετε να κατεβάσετε ένα συνοπτικό φυλλάδιο με πληροφορίες για τον τραυλισμό, κλικ εδώ.

Εάν θέλετε να διαβάσετε ένα άρθρο σχετικό με τον τραυλισμό στην προσχολική ηλικία, κλικ εδώ.

Για πληροφορίες σχετικά με την πολυεπίπεδη παρέμβαση για τον τραυλισμό στα παιδιά, κλικ εδώ.

Για πληροφορίες σχετικά με την πολυεπίπεδη παρέμβαση για τον τραυλισμό στους εφήβους, κλικ εδώ.

Για πληροφορίες σχετικά με το βιβλίο των Κάκουρου και Μανιαδάκη για τον τραυλισμό, κλικ εδώ.