Η Ειδική Μαθησιακή Διαταραχή παραπέμπει σε κάποια ειδική γνωστική διαταραχή, η οποία δημιουργεί στο παιδί δυσκολίες στην προσπάθειά του να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις του σχολείου αλλά και γενικότερα στην απόκτηση ή τη χρήση συγκεκριμένων ακαδημαϊκών δεξιοτήτων που αποτελούν τα θεμέλια της σχολικής μάθησης. Oι δυσκολίες αυτές δεν είναι συνέπεια χαμηλής νοητικής ικανότητας, αισθητηριακής βλάβης, συναισθηματικών διαταραχών, άγχους ή ψυχολογικών προβλημάτων, αλλά είναι εγγενείς και έχουν νευρολογικό υπόβαθρο. Η Ειδική Μαθησιακή Διαταραχή αποτελεί προϊόν της αλληλεπίδρασης γενετικών, επιγενετικών και περιβαλλοντικών παραγόντων η οποία επηρεάζει την ικανότητα του ατόμου να αντιλαμβάνεται και να επεξεργάζεται αποτελεσματικά και με ακρίβεια λεκτικές και μη λεκτικές πληροφορίες.

  

Σύμφωνα με το DSM-5, οι ακαδημαϊκές δεξιότητες που επηρεάζονται από την Ειδική Μαθησιακή Διαταραχή πρέπει να είναι σημαντικά κατώτερες από αυτές που αναμένονται για τη χρονολογική ηλικία του ατόμου και να προκαλούν σημαντική παρεμβολή στην ακαδημαϊκή του επίδοση ή σε δραστηριότητες της καθημερινής ζωής. Επίσης, οι δυσκολίες αυτές ξεκινούν από την προσχολική ηλικία αλλά μπορεί να μην εκδηλωθούν πλήρως μέχρις ότου οι σχολικές απαιτήσεις υπερβούν τις ικανότητες του ατόμου (π.χ. να ανταποκριθεί σε διαγωνίσματα με χρονικό όριο, στην ανάγνωση ή γραφή εκτενών κειμένων, κλπ). 

 

Η Ειδική Μαθησιακή Διαταραχή μπορεί να αφορά στον τομέα της ανάγνωσης, της γραφής ή των μαθηματικών. Για τις δυσκολίες στην ανάγνωση, αξιολογούνται: α) η αναγνωστική ακρίβεια, β) η αναγνωστική ευχέρεια και γ) η αναγνωστική κατανόηση.

 

Ορισμένες από τις δυσκολίες που χαρακτηρίζουν συνήθως τα παιδιά με Ειδική Μαθησιακή Διαταραχή παρουσιάζονται στη συνέχεια:

 

Α. Γενικά 

• Διαφορά ανάμεσα στις επιδόσεις του παιδιού στο σχολείο και στις αναμενόμενες επιδόσεις σύμφωνα με τις νοητικές του ικανότητες
• Προκαταβολικό άγχος για τη μάθηση που σχετίζεται με τη γραφή και την ανάγνωση
• Τάση αποφυγής του γραψίματος και της σχολικής μελέτης γενικότερα
• Τάση χαμηλής αυτοεκτίμησης, ιδιαίτερα στο σχολικό χώρο
• Συχνή διάσπαση της προσοχής
• Έλλειψη οργάνωσης στη μελέτη και στον προσωπικό χώρο
• Πιθανή δυσκολία προσανατολισμού στο χώρο
• Πιθανή δυσκολία προσανατολισμού στο χρόνο
• Πιθανή δυσκολία στην αντίληψη της διαδοχής (ταξινόμηση, σειροθέτηση)
• Πιθανή δυσκολία στη διάκριση αριστερού-δεξιού

 

  Β. Δυσκολίες στην ανάγνωση 

• Ανάγνωση αργή και κοπιώδης, χωρίς ρυθμό
• Παράλειψη ή πρόσθεση γραμμάτων (ή συλλαβών ή λέξεων) Παράδειγμα: ορθογαφία αντί ορθογραφία κάρδρο αντί για κάδρο
• Αντικατάσταση ή αντιμετάθεση γραμμάτων (ή συλλαβών ή λέξεων) Παράδειγμα: κραπέζι αντί τραπέζι αργότης αντί αγρότης
• Δυσκολία στη διαφοροποίηση φθόγγων με ηχητική συγγένεια (β/φ, δ/θ, γ/χ, τ/κ) Παράδειγμα: βαφμός αντί βαθμός δάμνος αντί θάμνος
• Αντικατάσταση λέξεων με άλλες, νοηματικά συγγενείς Παράδειγμα: άσπρο αντί λευκό
• Συχνά λάθη προφοράς σε λέξεις με συμφωνικά συμπλέγματα (μπρ, στρ)
• Ελλιπής τήρηση τονισμού και στίξης
• Δυσχέρεια επαναφοράς σε κάθε επόμενη γραμμή ανάγνωσης με αποτέλεσμα την απώλεια της σειράς στο βιβλίο
• Ελλιπής κατανόηση του κειμένου, ιδιαίτερα ως προς την αλληλουχία, τις σχέσεις, τα συμπεράσματα ή τα βαθύτερα νοήματα

   

Γ. Δυσκολίες στη γραφή 

• Κακογραφία, ακαταστασία, μουντζούρες στο γραπτό
• Κατάργηση διαστημάτων ανάμεσα στις λέξεις, αδικαιολόγητα κενά
• Ελλιπής ευθυγράμμιση των λέξεων κατά τη γραφή
• Αστάθεια και εκτροπές των γραμμάτων, ακόμα και στην ίδια σειρά
• Παραλείψεις, προσθέσεις, αντιμεταθέσεις, αντικαταστάσεις γραμμάτων (συλλαβών, λέξεων)
• Καθρεφτική γραφή
• Απουσία σημείων στίξης
• Απουσία κεφαλαίων ή παρεμβολή κεφαλαίων ανάμεσα στα μικρά π.χ. μΑμά
• Σπάνια χρήση τονισμού ή τονισμός σε τυχαία επιλεγόμενες συλλαβές
• Αλλαγή θέσης, κυρίως του δεύτερου ψηφίου σε πολυψήφιους αριθμούς
• Πολλά ορθογραφικά λάθη ακόμα και σε λέξεις που έχουν συστηματικά διδαχθεί
• Γραμματικά λάθη όσον αφορά σε χρόνους και φωνές ρημάτων
• Δυσκολίες στη γραπτή διατύπωση ιδεών με σαφήνεια, χρονική και λογική αλληλουχία

 

Δ. Δυσκολίες στα μαθηματικά 

• Δυσκολία στην επαρκή κατανόηση της αίσθησης των αριθμών, των αριθμητικών πράξεων και του υπολογισμού
• Δυσκολία στη μαθηματική ικανότητα, δηλαδή στην εφαρμογή μαθηματικών εννοιών, πράξεων ή διαδικασιών για την επίλυση ποσοτικών προβλημάτων

 

Η δική μας άποψη

Αν και η Ειδική Μαθησιακή Διαταραχή παρουσιάζεται ως αυτοτελής και ξεχωριστή διαγνωστική κατηγορία στα σύγχρονα διαγνωστικά εγχειρίδια, η συχνότητα συνύπαρξής της με τη ΔΕΠ-Υ είναι τόσο μεγάλη (περίπου 70%), που, κατά την εκτίμησή μας, είναι δύσκολο να αποδοθεί σε τυχαίους παράγοντες. Έχουμε διατυπώσει την άποψη (Κάκουρος & Μανιαδάκη, 2012; Μανιαδάκη & Κάκουρος, 2016; Maniadaki & Kakouros, 2018) οτι η Ειδική Μαθησιακή Διαταραχή γίνεται καλύτερα αντιληπτή ως το αποτέλεσμα της επίδρασης των γνωστικών ελλειμμάτων που χαρακτηρίζουν τη ΔΕΠ-Υ στην ικανότητα του παιδιού να επεξεργαστεί τον γραπτό λόγο. Σύμφωνα με ερευνητικά δεδομένα, τα οποία παρατίθενται αναλυτικά στη βιβλιογραφία μας, η γενετική και γνωστική επικάλυψη της Ειδικής Μαθησιακής Διαταραχής και της ΔΕΠ-Υ οδηγούν στην εύλογη υπόθεση ότι η Ειδική Μαθησιακή Διαταραχή ενδέχεται να αποτελεί σε πολλές περιπτώσεις μέρος της ευρύτερης συμπτωματολογίας της ΔΕΠ-Υ και η εκδήλωσή της πυροδοτείται από τις ελλειμματικές λειτουργίες γνωστικού ελέγχου και Διαταραχών Λόγου και Ομιλίας που συχνά αντιμετωπίζουν αυτά τα παιδιά (ιδιαίτερα στην προσχολική ηλικία) στη βάση ενός κοινού γενετικού υπόβαθρου.

 

Εάν θέλετε να διαβάσετε ένα κεφάλαιο βιβλίου σχετικά με τη σχέση ανάμεσα στις μαθησιακές δυσκολίες και τη ΔΕΠ-Υ, κλικ εδώ.

Για πληροφορίες σχετικά με την αποκατάσταση των μαθησιακών δυσκολιών στα παιδιά, κλικ εδώ.

Για πληροφορίες σχετικά με την αποκατάσταση των μαθησιακών δυσκολιών στους εφήβους, κλικ εδώ.

Για πληροφορίες σχετικά με το ψυχοπαιδαγωγικό πρόγραμμα του Κέντρου ΑΡΣΗ για τις μαθησιακές δυσκολίες, κλικ εδώ.